Aplicacións reais das Leis de Mendel : Álex Mendes F. Junior

As leis de Mendel, o pai da Xenética

O estudo da xenética iniciouse antes das leis de Mendel, mais eran estudos primitivos e sen resultados prácticos debido á escolla do material de estudo, que eran en súa maioría moi complexos, animais xeralmente.

O éxito de Mendel débese, en gran parte, a escolla do material para estudo, pois ao usar plantas como base, Mendel conseguía resultados rápidos, un alto número de descendentes, a posibilidade de facer auto-fecundación e aínda gardar sementes para seren estudadas posteriormente.

Mendel naceu na Austria en 1822 co nome de Johann Mendel, pasando a adoptar o nome de Gregor Mendel, en 1847, cando se ordenou a padre, desenvolvendo paralelamente traballos científicos e relixiosos. Era botánico e biólogo, sendo hoxe considerado o pai da xenética. Faleceu en 1884 debido a problemas renais.

Mendel

As Leis de Mendel

Antes de entendermos as leis de Mendel, temos antes que saber o que a Teoría da Evolución, de 1859, de Darwin, ten a ver coas leis de Mendel. A Teoría de Darwin revolucionou a ciencia e a forma como o mundo vía a especie humana, deixando de vela como especie illada das demais.

En resumo, a teoría de Charles Darwin dicía que todas as especies viñan dun único ancestral común, e que ese ancestral foi aos poucos, e lentamente, evolucionando e orixinando todas as especies do planeta.

Así mesmo, esta teoría dicía tamén que un individuo herdaría as características de seus pais en medidas iguais, isto é, 50% de cada proxenitor. Iso foi genial na época, mais trouxen consigo un gran problema que colocaría a teoría en xeque: se a evolución dábase por selección natural do individuo máis adaptado, entendido como superior, este só pasaría metade de súas características para súa descendência. Entón como poderían seus fillos herdar esa superioridade se un dos pais fose inferior?

Iso faría que o individuo fose mediano, nin superior nin inferior! A característica da superioridade non estaría presente no individuo e pronto non pasaría para súa prole, o que é o mesmo que dicir que a evolución non foi pasada adiante.

Paralelo a iso, os anos de 1856 a 1863, Mendel estaba facendo cruzamento en plantas e observando o resultado deses cruzamentos. Neles el observou que cando esas plantas tiñan determinada característica distinta entre si, como a cor dunha ervilha por exemplo, que podería ser amarela ou verde, ao cruzar esas plantas, ao contrario de obter plantas fillas que desen ervilhas de coloración mesturada, como sería esperado de acordo coa Teoría de Darwin (ervilhas verdes e amarelas na mesma planta, ou unha terceira cor formada pola mestura do verde e do amarelo), só unha das cores era mantida, mentres a outra non aparecía. A grande sacada foi cando Mendel volveu a cruzar esa segunda xeración de plantas. Nese momento as dúas cores volveron a aparecer.

Os experimentos de Mendel

Antes de sabermos o que anuncia as leis da hereditariedade, temos que entender como foron feitas as experiencias de Mendel. Non por acaso, Mendel escolleu estudar plantas e animais de pequeno porte, como camundongos ou insectos como abelhas, por teren reprodución rápida. Súa teoría foi baseada nos experimentos que el realizou con ervilhas, tamén de reprodución rápida, e coa vantaxe de poder ter sementes que poderían ser almacenadas para estudos posteriores. Súa metodoloxía foi a seguinte:

De forma didáctica, considere plantas ´´puras``, isto é, que presentan só unha posibilidade en seu DNA para determinada característica: semente amarela por exemplo. Significa dicir que todos os fillos desta planta pura tamén serán puras desde que o cruzamento dela sexa feito cunha outra planta pura. Así Mendel cruzou plantas puras que producían sementes amarelas con puras de mesma característica e observou que as plantas xeradas deste cruzamento só producían sementes amarelas, e fixo o mesmo coas plantas que producían sementes verdes, obtendo o mesmo resultado, e con outras características de ambas as plantas como porte, cor da vaíña, da flor, etc.

Tras eses resultados el cruzou novamente esas plantas, mais desta vez con posibilidades distintas para a mesma característica: plantas que producían sementes verdes con plantas que producían sementes amarelas. Para esas, as posibilidades de memoria el chamou de ´´Factor`` e esa xeración nacida deste cruzamento el chamou de híbridos. Mendel entendeu que as plantas híbridas da primeira xeración de plantas puras aínda presentaban só unha cor de sementes: Amarelas.

Foi entón que el fixo o cruzamento entre híbridas, tendo como resultado plantas que producían sementes amarelas e plantas que producían sementes verdes. Con iso Mendel deduciu que o factor para sementes verdes non desaparecera na primeira xeración, só non tiña se manifestado na planta.

Con iso el observou tamén outros factores, como por exemplo: que as plantas que producían sementes verdes apareceron nunha proporción de aproximadamente 25%, deducindo entón que algunhas características eran dominantes diante doutras e, con iso, a característica que non fose dominante, chamada de recessiva, non iría se manifestar cando a dominante estivese presente, facendo iso só nas plantas puras.

Por fin, el entendeu aínda que para calquera característica, a planta traía dous factores, un herdado da nai e o outro do pai. Actualmente damos a eses factores o nome de Xene, iso porque, naquela época, termos tales como xene, cromossomo, DNA e tantos outros usados actualmente aínda nin existían.

Desta forma, as leis de Mendel presentan o seguinte enunciado:

Primeira Lei de Mendel

Baseada na comprobación da existencia da dominância e da recessividade dos xenes e de que cada gameta carga un xene simple, tamén chamado de Lei da Pureza dos Gametas, seu enunciado di o seguinte: cada característica é determinada por un par de factores herdados un de cada proxenitor.

Segunda Lei de Mendel

Nesa fase de seu estudo, Mendel estaba cruzando máis dunha característica das plantas. El usou plantas puras con sementes amarelas lisas (VVRR), trazos dominantes, e plantas tamén puras con sementes verdes e rugosas (vvrr), estes sendo trazos recessivos. O estudo desas dúas características Mendel chamou de Diibridismo, e o resultado dese cruzamento xa era esperado, todas as plantas producían sementes amarelas lisas, pois estes factores eran dominantes e as características recessivas non aparecerían na presenza deses factores (VvRr).

Terceira Lei de Mendel

Tamén chamada de Lei da Distribución Independente, di que cada factor puro para cada característica é transmitida á xeración seguinte de forma independente unha da outra seguindo as dúas leis anteriores. Os híbridos posúen o factor recessivo, mais este é encuberto polo factor dominante.

A terceira Lei é tida como un resumo das dúas leis anteriores, por iso hai autores que non a levan en conta. Ten aínda aqueles que consideran que as leis de Mendel son dúas e non tres, aínda que tres sexa o número de leis máis utilizado didacticamente

Álex Mendes F. Junior